วันพุธที่ 16 มิถุนายน พ.ศ. 2553

ความหมายการท่องเที่ยวและนักท่องเที่ยว

โดย พิทยะ ศรีวัฒนสาร

ปรับปรุงจากเอกสารคำสอนวิชา HT 201 อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว
เรียบเรียงโดย คณาจารย์ภาควิชาการท่องเที่ยวและการโรงแรม
คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์(พิมพ์ครั้งที่3 พ..ศ.2551)
ความหมายของการท่องเที่ยว

นักวิชาการหลายท่านเสนอว่า การนิยามความหมายของคำว่า "การท่องเที่ยว(Tourism)" นั้นทำได้ยาก เพราะการท่องเที่ยวเป็นรูปแบบกิจกรรมนันทนาการ (Recreation)1แบบหนึ่ง ซึ่งคล้ายกับกิจกรรมกีฬา หรืองานอดิเรก หรือการใช้เวลาว่าง นอกจากนี้เมื่อการท่องเที่ยวเกี่ยวข้องกับการเดินทาง จึงมีปัญหาตามมาว่า การเดินทางที่จัดเป็นการท่องเที่ยว ต้องมีจุดประสงค์อย่างไร และเดินทางด้วยระยะทางเท่าใด[i]

ดังนั้น จึงมีการให้คำจำกัดความของคำว่า "การท่องเที่ยว" หลายครั้งจากทั้งนักวิชาการและองค์กรต่างๆ จนกระทั่งในปี พ.ศ.2506 ได้มีการประชุมของสหประชาชาติ "ว่าด้วยเรื่องของการเดินทางและการท่องเที่ยวระหว่างประเทศ" ที่กรุงโรม ประเทศอิตาลี ยอมรับคำจำกัดความของการท่องเที่ยวจากนักวิชาการองค์การการท่องเที่ยวระหว่างประเทศ (IUOTO: The International Union of Official Travel organizations ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นองค์การท่องเที่ยวโลกWorld Tourism Organization, WTO เมื่อพ.ศ.2513 ) ว่า การเดินทางที่จัดเป็นการท่องเที่ยวต้องมีลักษณะดังนี้

1. เป็นการเดินทางจากที่อยู่อาศัยปกติไปยังที่อื่นเป็นการชั่วคราว
2. เป็นการเดินทางด้วยความสมัครใจ
3. เป็นการเดินทางด้วยวัตถุประสงค์ใดๆ ก็ตามที่มิใช่เพื่อการประกอบอาชีพและการหารายได้

ตัวอย่างการเดินทางที่จัดเป็นการท่องเที่ยว ได้แก่
- การเดินทางไปจาริกแสวงบุญ อาทิ นมัสการรอยพระพุทธบาทที่จังหวัดสระบุรี การไปทอดกฐิน
- การเดินทางไปพักฟื้น หรือรักษาตัว ณ สถานที่ต่างๆ
- การเดินทางไปร่วมชมการแข่งขันกอล์ฟที่ต่างประเทศ
- การเดินทางไปร่วมประชุมต่างๆ เยี่ยมเยือนญาติพี่น้อง เป็นต้น


หอไอเฟลซึ่งเมื่อแรกสร้างพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำริจะเสด็จไปทอดพระเนตร แต่พนักงานฝ่ายรัฐบาลฝรั่งเศสกราบบังคมทูลว่า เป็นสถานที่ซึ่งคนหัวเมืองนิยมไปเที่ยวอาจเป็นการไม่สมพระเกียรติ แต่ปัจจุบันค่านิยมกลับเปลี่ยนไปกลายเป็นสถานที่ซึ่งนักท่องเที่ยวนานาชาติจากทั่วโลกไม่ยอมเสียโอกาสที่จะไปถ่ายภาพเป็นที่ระลึก


ตัวอย่างการเดินทางที่ไม่จัดเป็นการท่องเที่ยว ได้แก่
- การเดินทางไปตั้งถิ่นฐานถาวรในต่างประเทศ
- การเดินทางไปประกอบอาชีพ หรือไปทำงาน ต่างประเทศ
- การเดินทางโดยไม่เต็มใจ อาทิการเดินทางด้วยการถูกบังคับ ล่อลวง ขู่เข็ญ ลี้ภัยทางการเมือง

จากนิยามความหมายของการท่องเที่ยวที่มาจากการประชุมในปีพ.ศ.2506 นั้น ที่ประชุมได้ให้คำนิยามเรียกผู้ที่เดินทางเพื่อการท่องเที่ยวว่า ผู้เยี่ยมเยือน (Visitor) ซึ่งจำแนกออกเป็น นักท่องเที่ยว (Tourist) และ นักทัศนาจร (Excursionist)2
ประตูอิชตาร์(Ishtar Gate ประมาณ 575 BC สร้างโดย กษัตริย์เนบูชัคเนสซาร์ที่2 แห่งบาบิโลเนีย ปัจจุบันอยู่ที่กรุงเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี

นักท่องเที่ยว (Tourist) หมายถึง ผู้มาเยือนชั่วคราว และพักอาศัย ณ สถานที่ที่ไปเยี่ยมเยือนอย่างน้อย 24 ชั่วโมง ด้วยจุดประสงค์เพื่อใช้เวลาว่าง (เพื่อกิจกรรมนันทนาการ สุขภาพ การกีฬา วันหยุด การศึกษาหรือศาสนา) หรือเพื่อประกอบธุรกิจ เยี่ยมเยือนญาติพี่น้อง ปฏิบัติภารกิจบางอย่างหรือการประชุม

นักทัศนาจร (Excursionist) หมายถึง ผู้มาเยือนชั่วคราว และพักอาศัย ณ สถานที่ที่ไปเยี่ยมเยือน ไม่เกิน 24 ชั่วโมง รวมถึงผู้เดินทางโดยเรือสำราญ (Cruise Travellers แต่ไม่รวมผู้โดยสารผ่าน (Transit)
อย่างไรก็ตาม การให้จำกัดความของทั้ง 3 คำด้านบนนั้น ยังไม่ครอบคลุมการเดินทางของบุคคลบางกลุ่มที่สามารถจัดเป็นการท่องเที่ยวได้ ในปีพ.ศ.2537 องค์การท่องเที่ยวโลก ได้เพิ่มเติมปรับปรุงนิยามของการท่องเที่ยวที่ได้รับการยอมรับจากคณะกรรมการสถิติแห่งองค์การสหประชาชาติ ใน 2 ประเด็น3 ได้แก่

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม กรุงเทพฯ แหล่งท่องเที่ยวซึ่งมีชื่อในแผ่นพับประชาสัมพันธ์รายการท่องเที่ยว ว่า "The Grand Palace and The Emerald Buddha Tour"


1. Tourism comprises the activities of persons traveling to and staying in places outside their usual environment for not more than one consecutive year for leisure, business or other purposes หมายถึง การท่องเที่ยว ประกอบด้วยกิจกรรมของผู้เดินทางไปยังสถานที่อื่นใดที่มิใช่ที่พักอาศัยปกติและมีการพักอาศัย ณ สถานที่นั้น ไม่มากไปกว่าหนึ่งปีอย่างต่อเนื่อง

2. The use of this broad concept makes it possible to identify tourism between countries as well as tourism within country. “Tourism” refers to all activities of visitors including both tourist (overnight visitors) and same-day visitors คือ การใช้แนวคิดที่กว้างนี้ทำให้มีความเป็นไปที่จะนิยมการท่องเที่ยวระหว่างประเทศได้เช่นเดียวกันการท่องเที่ยวภายในประเทศ การท่องเที่ยวหมายถึงกิจกรรมทุกๆ อย่างของผู้มาเยือนทั้งที่เป็นนักท่องเที่ยว (ค้างคืน) และผู้มาเยือนแบบวันเดียว

อ้างอิง
1 Holloway J. Christopher. The Business of Tourism (London: Pearson Education Limited, 2002) p.1 and Lickorish J. Leonard and Jenkins L. Carson. An Introduction to Tourism (Oxford: Reed Educational and Professional Publishing, 1997) p.1.

2 Holloway J. Christopher, pp.2-3.
3 Lickorish J. Leonard and Jenkins L. Carson. An Introduction to Tourism, p. 36.